انصرافــ روی گرداندن و همچنین بازگشت را انصراف می‌گویند. ــ انصراف توجه ذهن به برخی از افراد طبیعت، هنگام شنیدن لفظ مطلق است. ۱ - تعریفانصراف، به معنای توجه ذهن به برخی ازافراد طبیعت، هنگام شنیدن لفظ مطلق می‌باشد؛ به بیان دیگر، انصراف عبارت است از حضور معنایی معین به ذهن، هنگام شنیدن لفظ مطلق، در حالی که لفظ دارای معنایی فراگیر و شامل افراد متعدد است، مثل این که از شنیدن کلمه « حیوان »، ذهن به غیر انسان انصراف پیدا می‌کند و خود انسان به ذهن نمی‌آید، در حالی که حیوان، انسان را نیز شامل می‌شود. و یا با شنیدن جمله «امسحوا» در آیه وضو ، ذهن انسان به سوی مسح با دست می‌رود نه چیز دیگر. ۲ - نکتهمنشا انس ذهن با فرد یا معنای خاص، یا کثرت استعمال لفظ در معنای خاص و یا غلبه وجودی فرد یا مصداق خاص می‌باشد. ۳ - انصراف در معنای اولروی گرداندن از حالت یا عملی به حالت یا عملی دیگر را انصراف گویند؛ خواه عمل قبلی ناقص رها شود یا کامل گردد که در این صورت، به معنای فارغ شدن از عمل می‌باشد، مانند قابل اعتنا نبودن شک در افعال وضو پس از انصراف و تمام شدن وضو. ۴ - انصراف در معنای دومانصراف همچنین به معنای بازگشتن از کاری است، مانند استحباب تلقین میت توسط ولیّ میّت پس از انصراف مردم از مراسم تدفین. ۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۶۶، برگرفته از مقاله «انصراف». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۷۳۰. |